Dopamina – co to jest, jak działa i jakie ma właściwości?

Dopamina jest to niezmiernie istotny dla funkcjonowania organizmu neuroprzekaźnik, który jest wytwarzany oraz uwalniany przez komórki nerwowe znajdujące się w mózgu, a także rdzeniu kręgowym. Okazuje się, że zarówno nadmiar dopaminy jak i jej niedobór może być bardzo szkodliwy dla funkcjonowania organizmu i naszego stanu psychicznego. To właśnie ona, a w zasadzie zaburzenia szlaków dopaminowych, odgrywa olbrzymią rolę w procesie uzależniania się. Dzieje się tak, ponieważ wpływa na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego, odczuwanie emocji, a nawet ciśnienie tętnicze krwi.

Jakie jest zatem działanie dopaminy, kiedy zaleca się badanie jej poziomu oraz czym może skutkować jej nadmiar, bądź niedobór? Jako główny neuroprzekaźnik wpływa ona na wiele procesów zachodzących w naszym mózgu i ciele. Najwięcej mówi się o tym, jaki wywiera wpływ na procesy emocjonalne, jednak warto dowiedzieć się więcej na temat tego hormonu, aby mieć świadomość w jaki sposób działa nasze ciało i czego w określonych warunkach może potrzebować.

Przyjrzyjmy się zatem bliżej temu neuroprzekaźnikowi, będącemu związkiem chemicznym z grupy katecholamin.

Czym jest dopamina?

Na początek należy odpowiedzieć sobie na pytanie czym w ogóle jest dopamina. Należy ona do tej samej grupy substancji chemicznych co hormony adrenalina oraz noradrenalina, w procesie syntezy których bierze zresztą udział. Jest jednocześnie najbardziej rozpowszechnioną w ośrodkowym układzie nerwowym monoaminą. Organizm jest w stanie syntezować ją z aminokwasu tyrozyny. Proces zachodzący w rdzeniu nadnerczy możliwy jest dzięki enzymom hydroksylazy tyrozyny oraz dekarboksylazy dopa.

Ten neuroprzekaźnik wywiera wpływ zarówno na obwodowy układ nerwowy, jak i ośrodkowy. Musi jednak zostać zsyntezowany przez organizm z prekursorów, ponieważ nie może przekroczyć bariery krew – mózg. Oznacza to, że pomimo iż znajduje się również w pożywieniu organizm nie skorzysta z tego. Na szczęście syntezowana jest z powszechnie dostępnego w naszym ciele aminokwasu.

Dlaczego dopamina jest nazywana hormonem szczęścia?

Dopamina reguluje odczuwanie przyjemności w mózgu, co oznacza to, że mocno wpływa na układ nagrody. Uwalnianie tego związku chemicznego i jego wpływ na ośrodek przyjemności motywuje nas do spożywania pokarmów, uprawiania seksu oraz innych ważnych życiowo czynności. Umożliwia odczuwanie satysfakcji i popycha nas abyśmy robili więcej tego co powoduje jej wzrost. Udowodniono, że już samo oczekiwanie na czynność sprawiającą przyjemność powoduje, że aktywność neuronów dopaminowych wzrasta.

Niestety zaburzenia szlaków dopaminowych powstające na skutek nienaturalnego oraz zbyt częstego aktywowania ośrodka nagrody może prowadzić do powstawania uzależnień. Substancje psychoaktywne takie jak chociażby alkohol, nikotyna oraz mocniejsze kokaina, czy amfetamina zwiększają ilość dopaminy uwalnianej przez neurony dając mylne wrażenie, że odczuwamy euforie, do której chcemy wracać jak najczęściej.

Może zainteresuje Cię: Comfort Food – przepisy na dania poprawiające nastrój

Funkcje dopaminy w organizmie

Rola dopaminy wciąż nie jest całkowicie poznana. W zależności od miejsca w jakim jest aktywna jej funkcje mogą ulegać zmianie. Ten organiczny związek chemiczny oddziałuje na układ limbiczny, kontrolując procesy psychiczne, a także nasze emocje.

Wiadomo już, że zmiany aktywności oraz ilości neuronów dopaminowych często prowadzą do poważnych schorzeń neurologicznych, takich jak na przykład choroby Parkinsona. Szkodliwy jest zarówno niedobór dopaminy mogący prowadzić do powstawania lęków, zmęczenia czy apatii. Jak również nadmiar, który może powodować problemy z koncentracją, skłonności do zachowań ryzykownych, a nawet urojenia czy halucynacje.

Dopamina – na co wpływa?

Jest to niezmiernie ważna substancja z punku widzenia funkcjonowania układu pokarmowego, ponieważ jest zaangażowana w regulowanie apetytu. Dodatkowo wpływa na:

• procesy poznawcze – na nasz nastrój, tok myśli, zdolności zapamiętywania oraz rozwiązywania problemów;
• kontrolę motoryczną – odpowiadając za regulację napięcia mięśni szkieletowych, wyzwalanie ruchów dowolnych oraz koordynację ruchową;
• motywację po przez oddziaływanie na układ nagrody;
• pobudzenie;
• możliwość osiągnięcia satysfakcji seksualnej.

Warto jeszcze wspomnieć, że dopamina wpływa na wydzielanie hormonu wzrostu, a także wydzielanie prolaktyny przez przysadkę mózgową.

Zobacz: Jak pobudzić hormon wzrostu? 10 wskazówek na podniesienie HGH

Jak działa dopamina?

W trzustce dopamina odpowiada za zmniejszenie wydzielania insuliny z kolei w układzie immunologicznym zmniejsza aktywność limfocytów. W momencie kiedy dojdzie do zaburzeń w obrębie pozapiramidowego układu nerwowego mogą pojawić się konsekwencje takie jak występowanie ruchów mimowolnych, czy zaburzenia koordynacji.

Głównym zadaniem dopaminy jest kontrola oraz regulacja uczuć oraz emocji. Przyczynia się do wyboru działań jakie podejmujemy. Im wyższy poziom dopaminy tym mniejszy bodziec jest potrzebny aby zainicjować konkretne działanie. I odwrotnie, dlatego właśnie tak ciężko jest zmienić nawyki i podejmować działanie dobre dla naszego zdrowia, lecz wymagające odroczenia gratyfikacji.

Drugim czynnikiem wpływającym na zachowanie jaki wywołuje ten neuroprzekaźnik jest proces uczenia się jakie działania podnoszą chwilowe stężenie dopaminy we krwi, aby wykonywać danej czynności jak najwięcej.

Sprawdź: Dieta a hormony – jak dieta wpływa na układ hormonalny?

Dopamina a uzależnienia

Im więcej dopaminy pojawia się w układzie nagrody tym mocniej dana czynność będzie nas uzależniać. Nie ma znaczenia czy jest ona zdrowa i dobra czy też nie. Mózg nie odczytuje tego w taki sam sposób jak nasza świadomość. Podczas zażywania substancji psychoaktywnych dochodzi do pobudzenia receptorów dopaminowych przez co mózg nadpisuje nasz program abyśmy wykonywali więcej danej czynności.

W raz ze zwiększeniem częstotliwości wykonywania danej czynność organizm staje się mniej wrażliwy na jej efekty co skutkuje zachęceniem do zwiększenia jej intensywności. Dokładnie tak dzieje się w przypadku palenia czy picia.

Czym grozi nadmiar dopaminy?

• Nadmiar neuroprzekaźnika może powodować zaburzenia koncentracji i tak zwaną gonitwę myśli;
• trudności z oceną rzeczywistości, a nawet urojenia i halucynacje;
• brak racjonalnego spojrzenia na otaczający nas świat, zaburzenia percepcji;
• możliwość zachorowania na pląsawicę, czyli chorobę zbierającą żniwo w ośrodkowym układzie nerwowym;
• uzależnianie się;
• wzrost poziomu dopaminy może prowadzić do wystąpienia schizofrenii.

Niedobór dopaminy

• Niskie stężenie dopaminy może wywoływać lęki, apatie, brak chęci do działania;
• w konsekwencji zbyt niski poziom dopaminy może prowadzić do depresji;
• początkowo będzie jednak występować wewnętrzne napięcie i utrata energii życiowej;
• specjaliści podejrzewają, że obniżony poziom neuroprzekaźnika wzmaga objawy związane z ADHD;
• rozwój choroby Parkinsona.

Jak zwiększyć poziom dopaminy w organizmie?

Zwiększyć poziom dopaminy w organizmie można w naturalny sposób. Zaleca się w takich przypadkach zwiększenie wysiłku fizycznego, spożywanie zdrowych, pełnowartościowych produktów oraz poprawę jakości snu.

Można także suplementować prekursory dopaminy takie jak L-tyrozynę czy fenyloalaninę.

Dopamina jako lek – kiedy jest stosowana?

Dopamina podana dożylnie nie jest wstanie pokonać bariery krew – mózg przez co stosowanie jej jako lek jest utrudnione. Leki przeciwpsychotyczne stosowane w leczeniu między innymi schizofrenii zmniejszają dodatkowo jej aktywność. Jednak w pewnych przypadkach dopaminę podaje się dożylnie w formie kroplówek. Najczęściej w sytuacjach wstrząsowych, przy zawale mięśnia sercowego, niewydolności nerek oraz zbyt niskim ciśnieniu tętniczym krwi.

Podanie dopaminy prowadzi do wzrostu skurczowego oraz rozkurczowego ciśnienia tętniczego krwi oraz zmniejszenia przepływu krwi przez narząd nerek. Lek może być zastosowany jedynie pod nadzorem lekarza specjalisty.

Dopamina – dawkowanie

Efekt działania leku uzależniony będzie od zastosowanej dawki.

• Podanie 0,5-2µg/kg mc/min powoduje zwiększenie przepływu krwi przez nerki, zwiększenie przesączania kłębuszkowego oraz wydalanie większej ilości moczu;
• 2-10µg/kg mc/min skutkuje zwiększeniem siły skurczu mięśnia sercowego oraz zwiększeniem pojemności minutowej serca;
• większe od 10µg/kg mc/min powoduje obkurczenie naczyń krwionośnych.

Artykuł ma charakter wyłącznie poglądowy i nie stanowi zachęty do stosowania substancji, o których włączeniu decyduje lekarz.

Podobne artykuły:

• Kwas asparaginowy – działanie, występowanie, skutki uboczne
• L-tyrozyna – co to jest, właściwości, działanie, skutki uboczne
• Kontroluj swój kortyzol
• Stymulanty – rodzaje, działanie, skutki uboczne
• HGH (hormon wzrostu) – co to, efekty, opinie, skutki uboczne