Co to jest ATP?

Określenie ATP może kojarzyć większość z ćwiczących na siłowni. Ale czy każdy zdaje sobie sprawę jak ważną rolę odgrywa podczas aktywności fizycznej? Skąd się bierze, jak powstaje? Które z procesów są najbardziej wydajne podczas różnych intensywności treningu? Sprawdź więcej o ATP w artykule.

ATP

ATP, czyli adenozynotrifosforan, to uniwersalny nośnik energii.

• Jego wysokoenergetyczne wiązania pozwalają na uwalnianie energii za każdym razem, gdy następuje ich rozpad.
• Cząsteczka ATP zbudowana jest z adeniny, rybozy oraz trzech reszt fosforanowych, które połączone są wiązaniem pozwalającym na wydobycie energii.
• Każdorazowo odłączana jest jedna reszta fosforanowa, która daje komórce energię do działania.
• Związek, pozostający po takiej przemianie energii nazywany to adenozynodifosforan (ADP). Właśnie z niego, po zajściu fosforylacji, ponownie powstaje ATP.

Skąd się bierze ATP?

Z biologicznego punktu widzenia, energia ATP może powstawać podczas trzech rodzajów fosforylacji:

• fosforylacji substratowej,
• fosforylacji oksydacyjnej,
• fosforylacji fotosyntetycznej (niedostępna dla człowieka).

Tym razem będą nas interesowały konkretne źródła ATP, z którymi każdy trenujący ma do czynienia podczas aktywności fizycznej. Substrat wykorzystywany do odnowy ATP zależny jest m.in. od intensywności wysiłku oraz dostępności związków chemicznych w danym momencie.

ATP a fosfokreatyna

• Podczas intensywnego i  bardzo krótkotrwałego wysiłku (do 10 sekund) fosfokreatyna rozpada się na kreatynę oraz resztę fosforanową, która dołączana jest do ATP.
• Proces zachodzi przy obecności kinazy kreatyninowej.
• Umożliwia szybkie zdobycie energii do działania, ale zapasy fosfokreatyny szybko się kończą. W związku z tym należy zmniejszyć intensywność aktywności.
• Energia jest pozyskiwana beztlenowo.

Glikoliza beztlenowa

• Zachodzi podczas intensywnego, krótkotrwałego wysiłku (do 20 minut) i innych podobnych aktywności.
• W glikolizie beztlenowej następuje zamiana glikogenu do ATP.
• Podczas reakcji beztlenowej powstaje kwas mlekowy, który zakwasza mięśnie i uniemożliwia długotrwałe pozyskiwanie energii w ten sposób.
• Energia pozyskiwana jest beztlenowo

Glikoliza tlenowa

• ATP powstaje w glikolizie tlenowej podczas wysiłku o umiarkowanej intensywności, który może być wykonywany przez dłuższy czas.
• Podczas glikolizy tlenowej do pozyskiwania energii wykorzystywana jest glukoza, tłuszcze i białka.
• To wydajny i długotrwały mechanizm.
• Energia jest pozyskiwana tlenowo.

Podczas codziennego funkcjonowania wykorzystujemy także pośrednie sposoby pozyskiwania ATP. Energia zdobywana jest ze wszelkich możliwych źródeł tak, by umożliwić nam jak najbardziej wydajny wysiłek fizyczny.

ATP a energia

Choć cząsteczki ATP dostarczają energii do każdej formy aktywności. Narzucona intensywność na treningu jest często zbyt wysoka, a synteza związku nie przebiega tak szybko by zaspokoić zapotrzebowanie organizmu.

• W takim przypadku magazynowany w mięśniach glikogen zużywany jest w sposób beztlenowy.
• W podobny sposób wykorzystywana jest fosfokreatyna. Gdy sposoby beztlenowe okazują się zbyt mało wydajne, przechodzimy do tlenowej odnowy ATP.

Od wydajności odnawiania cząsteczek ATP zależna jest ilość dostępnej dla nas energii. Związek nie może być magazynowany ze względu na swoją charakterystykę fizyczną, dlatego warto zwrócić uwagę na jak najlepsze przygotowanie ciała do wysiłku fizycznego. Zaleca się więc uzupełnianie glikogenu mięśniowego przez dostarczanie węglowodanów, a także za pomocą suplementacji.

ATP i trening siłowy

ATP odgrywa kluczowe znaczenie w treningu siłowym. To właśnie procesy zachodzące beztlenowo pozwalają na szybkie uzyskanie energii i pracę z dużym obciążeniem. Wraz ze spadkiem wydajności odtwarzania wysokoenergetycznych wiązań ćwiczący odczuwa spadek możliwości treningowych. Wraz z treningiem w poszczególnych strefach (beztlenowej i tlenowej), organizm przyzwyczaja się do aktywności, a co za tym idzie, dzięki adaptacji jest on w stanie wykorzystywać coraz lepiej wydajne metody. Warto więc postawić na kompleksowy i różnorodny trening. Ten wykonywany w strefie beztlenowej ułatwi nam sam ruch podczas ćwiczenia. Trzeba jednak pamiętać, że to właśnie adaptacja do wysiłku tlenowego pozwala ćwiczyć dłużej i skuteczniej wykonywać kolejne powtórzenia w seriach.

Podobne artykuły:

• Intensywność na siłowni
• Wydolność na siłowni
• Kwas mlekowy w mięśniach
• Fosfokreatyna – powstawanie i działanie fosfokreatyny
• Tabata – co to jest i na czym polega?