Witamina A – rola, właściwości, objawy niedoboru, zastosowanie, źródła

Witamina A odgrywa bardzo ważną rolę w organizmie. Jest niezbędna w prawidłowym przebiegu procesów wzrostowych oraz procesie widzenia. Zalicza się do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Ponadto może zapobiegać rozwojowi nowotworów i poprawia wygląd skóry włosów i paznokci. Wydawać by się zatem mogło, że stanowi remedium na liczne problemy związane ze starzeniem się organizmu. Warto dowiedzieć się gdzie można ją znaleźć, jakie jej ilości warto dostarczyć oraz czym może grozić niedobór witaminy A.

W organizmie witamina A jest magazynowana jako retinol w tkance tłuszczowej oraz wątrobie. Skutki niedoboru witaminy opisywali już starożytni Egipcjanie, opisując je jako tak zwaną kurzą ślepotę. Została ona odkryta jako jedna z pierwszych witamin. Obecnie wiadomo, że wpływa na odporność, stan układu rozrodczego i jest bardzo silnym przeciwutleniaczem. Przyjrzyjmy się bliżej jaka jest jej rola w organizmie.

Rola witaminy A w organizmie

Przede wszystkim należy wspomnieć o tym, że termin witamina A odnosi się tak naprawdę do kilku substancji. Mianowicie chodzi o retinol oraz jego pochodne, czyli retinoidów oraz beta karotenu i pochodnych karotenoidów. Ponieważ, wchodzi w skład ADEK, czyli witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, jest również magazynowana w tkance tłuszczowej co przekłada się na trudność w powstaniu jej niedoborów.

Jako retinol witamina A znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego. Z kolei zaliczane do grupy karotenoidów związki znajdziemy w produktach roślinnych. Jej rola w organizmie jest bardzo szeroka.

• Reguluje wzrost tkanki nabłonkowej;
• utrzymuje prawidłowy stan skóry włosów i paznokci;
• zapewnia prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego;
• wpływa na prawidłowe funkcjonowanie błon komórkowych;
• zmniejsza transepidermalną utratę wody.

Witamina A – właściwości

Witamina A bierze udział w przemianach tłuszczów w organizmie oraz syntezie białek. Jedną z ważniejszych właściwości witaminy A jest fakt, że wykazuje potencjalne działanie antynowotworowe. Jej odpowiednia ilość przyspiesza odnowę naskórka i zmniejsza wrażliwość skóry na promieniowanie UV. Ma istotny udział w prawidłowym przebiegu produkcji czerwonych krwinek i gojeniu się ran.

W świecie kosmetologii witamina A jest ceniona przez działanie przeciwzmarszczkowe. Przez co stanowi ważny element efektywnych składników preparatów przeciwstarzeniowych.

Chroni nabłonek układu oddechowego, wpływa na układ odpornościowy obniżając podatność na infekcje bakteryjne.

Sprawdź: Witaminy i minerały w diecie – jakie są i co dają?

Zastosowanie witaminy A

Witamina A jest efektywnie stosowana w leczeniu trądziku oraz w przypadku schorzeń skórnych. Z tego względu stanowi składnik licznych kremów. Wspomaga regenerację naskórka co wspomaga leczenie zadrapań. Kremy do rąk z witaminą A są bardzo popularne wśród osób pracujących dłońmi.

Suplementacja oraz spożycie produktów zawierających większe ilości witaminy A są polecane osobom, które mają problemy ze wzrokiem, słabo widzą, bądź cierpią na syndrom suchego oka.

Większe spożycie witaminy A jest polecane w okresie zwiększonego ryzyka zachorowań, czyli między innymi w okresie jesienno-zimowym. W okresie letnim z kolei aby zmniejszyć wrażliwość na promienie UV i tym samym ryzyko poparzenia skóry podczas kąpieli słonecznych.

Jako składnik szampanów zmniejsza wypadanie włosów oraz ogranicza powstawanie łupieżu. Jest ponadto niezbędna do regeneracji komórek organizmu i wzrostu oraz rozwoju zwłaszcza u dzieci.

Sprawdź: Najlepsze witaminy na włosy, skórę i paznokcie – co brać na piękny wygląd?

Niedobór witaminy A w organizmie

Niedobór witaminy A może być bardzo groźny dla zdrowia. Jest jednak rzadki, ze względu na charakterystykę witaminy i fakt, że jest gromadzona w tkane tłuszczowej. Należy jednak zwrócić uwagę na pierwsze sygnały takiego stanu jakimi są chociażby pojawiające się częściej wypryski.

Objawy niedoboru witaminy A

Jej niedobór może powodować objawy takie jak:

• kurza ślepota;
• zaburzenia widzenia;
• łamliwość włosów;
• suchość skóry;
• zahamowanie wzrostu u dzieci;
• trądzik;
• problemy z płodnością.

Przewlekłe niedobory mogą prowadzić między innymi do zgrubienia spojówek i trwałego uszkodzenia wzroku.

Przyczyny niedoboru witaminy A

Do przyczyn niedoboru witaminy A zaliczamy:

• problemy z wchłanianiem, które mogą zostać zdiagnozowane przez lekarza w procesie badań klinicznych;
• zbyt uboga i restrykcyjna dieta;
• stosowanie używek takich jak alkohol oraz papierosy;
• problemy zdrowotne oraz różnego rodzaju choroby.

Zobacz koniecznie: Ranking witamin i minerałów – najlepsze witaminy i minerały

Nadmiar witaminy A

Nadmiar witaminy A może być równie groźny jak problemy związane z niedoborem witaminy. Najbardziej narażone są kobiety w ciąży, a nadmiar może uszkodzić płód i zagrozić dziecku. Z tego względu w tym okresie należy ograniczyć spożycie produktów bogatych w retinole.

Jednorazowe przyjęcie dużej dawki może wywołać ostre zatrucie u dorosłego człowieka, ponieważ nadmiar witaminy jest toksyczny.

Witamina A – objawy nadmiaru w organizmie

Objawami nadmiaru witaminy A mogą być:

• bóle głowy;
• uszkodzenie wątroby;
• działanie teratogenne – co oznacza, że u dziecka mogą wystąpić liczne i nieodwracalne wady wrodzone powstałe podczas ciąży;
• powiększenie śledziony;
• światłowstręt;
• problemy żołądkowe, biegunki oraz wymioty;
• hiperkalcemia;
• zajady.

Skutki przedawkowania witaminy A

Przedawkowanie witaminy A może prowadzić do wystąpienia ostrego zatrucia organizmu, ponieważ nadmiar jest toksyczny. W takich przypadkach zazwyczaj występują wymioty oraz biegunki i zaburzenia koordynacji. Obniżeniu ulega samopoczucie, a narządy wewnętrzne mogą zostać poważnie uszkodzone. Oznacza to, że należy bardzo uważać z przyjmowaniem suplementów diety.

Witamina A – zalecane dzienne spożycie witaminy A

Zalecane dziennie spożycie RDA różni się w zależności od wieku.

• Dorośli mężczyźni powinni dostarczać około 900µg witaminy A dziennie;
• kobiety 700µg;
• z kolei kobiety w ciąży 750-770µg w zależności od tego czy są młodsze czy starsze niż 19 lat;
• podobnie w okresie karmienia od 1200 do 1300µg;
• dzieci w okresie 3 pierwszych lat życia 400µg;
• od 4 do 6 roku życia – 450µg;
• od 7 do 9 roku życia – 500µg.
• chłopcy i dziewczynki od 10 do 12 roku życia – 600-900 µg z zaznaczeniem, że wyższa ilość referencyjna przypisywana jest płci męskiej.

Jak suplementować witaminę A?

Suplementacja witaminy A nie jest zazwyczaj potrzebna, ponieważ zapotrzebowanie można pokryć całkowicie z pożywienia. Ludzki organizm nie jest wstanie syntezować witaminy samemu jednak jest ona stosunkowo łatwo dostępna w pożywieniu.

Suplementację powinny rozważyć osoby z chorobami układu pokarmowego, a także stosujące diety niskotłuszczowe. Bądź ze stwierdzonymi zaburzeniami wchłaniania.

Źródła witaminy A – gdzie występuje naturalnie?

Witamina A w postaci beta karotenu występuje w produktach roślinnych, natomiast jako retinol w pożywieniu pochodzenia odzwierzęcego. Do jej wchłaniania niezbędny jest tłuszcz, co oznacza że aby ją przyswoić w posiłku powinny znaleźć się kwasy tłuszczowe. Warto jednak wiedzieć, że związki te mają różną aktywność biologiczną, a beta karoten jest 6-krotnie mniej wykorzystywany niż retinol.

W jakich produktach występuje witamina A?

Witaminę A znajdziemy w produktach takich jak:

• wątroba;
• marchew;
• tran rybi;
• żółtko jaja;
• papryka;
• produkty mleczne;
• dynia.

Podobne artykuły:

• Witaminy z grupy B – właściwości i stosowanie podczas treningu
• Witamina B12 i jej właściwości
• Witamina K – źródła, właściwości, niedobór, nadmiar, suplementacja
• Witaminy w okresie zimowym
• Witamina D3 – jaka najlepsza?