Aminokwasy białkowe – czym są, rola, przykłady, źródła

Aminokwasy stanowią cegiełki, z których zbudowane są białka. Te z kolei tworzą nasz organizm. Zdecydowanie więcej mówi się o białku, jednak warto dowiedzieć się nieco więcej na temat tego co je tworzy. Istnieje wiele rodzajów aminokwasów, w tym artykule skoncentrujemy się jednak wyłącznie na tak zwanych białkowych, czyli takich które tworzą różnego rodzaju białka w organizmie człowieka. Czym zatem są aminokwasy egzogenne oraz endogenne? Jaka jest ich rola oraz najlepsze źródła w diecie?

Obecnie znanych jest ponad 300 aminokwasów, jednak w organizmach żywych znajdziemy zaledwie 20 aminokwasów białkowych. Stanowią one jednostki strukturalne białek i są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Trzeba również pamiętać, że należy stale dostarczać je wraz z pożywieniem, ponieważ jedynym miejscem u żywych organizmów gdzie gromadzą się jego niewielkie ilości jest wątroba. Są niezbędne do produkcji hormonów, wpływają na układ immunologiczny, ich podaż warunkuje wzrost masy mięśniowej, a niedobory mogą wywoływać choroby układu nerwowego. Czym zatem dokładnie są aminokwasy?

Czym są aminokwasy białkowe?

Pełna nazwa aminokwasów to kwas α amino karboksylowy, każdy z nich posiada jednak własną nazwę, która jest zdecydowanie lepiej rozpowszechniona. Tworzą one białka co za tym idzie można powiedzieć, że każdy z nich stanowi punkcik. Te z kolei połączone są ze sobą tak zwanymi wiązaniami, tworząc łańcuchy jakimi właśnie są proteiny.

Aminokwasy – podział

Rozróżniamy aminokwasy niebiałkowe, nie wchodzące w skład białek, lecz pełniące często inne funkcje niż budulcowa oraz białkowe. Te drugie dzielimy z kolei na aminokwasy egzogenne oraz endogenne. Pierwsze muszą zostać dostarczone wraz z pożywieniem, ponieważ ludzkie ciało nie jest wstanie samo ich syntezować. Aminokwasy endogenne z kolei organizm jest wstanie tworzyć sam z innych substancji chemicznych. Ostatnią grupą są tak zwane aminokwasy względnie egzogenne, czyli takie które ciało wytwarza lecz w niewystarczającej ilości.

Inny podział dotyczy budowy łańcucha bocznego aminokwasu. W tym przypadku rozróżniamy aminokwasy polarne oraz niepolarne. Ostatnim podziałem jest ten ze względu na możliwy produkt końcowy metabolizowania. Istnieją aminokwasy glukogenne oraz ketogenne.

Zobacz: Aminokwasy – działanie, dawkowanie, opinie

Aminokwasy białkowe – przykłady

Aminokwasy egzogenne rozgałęzione BCAA są to dokładnie trzy substancje. Mianowicie:

• leucyna – główny składnik suplementu BCAA, buduje tkankę mięśniową, a także obniża poziom kortyzolu;
• walina – buduje tkankę mięśniową i jednocześnie przyczynia się do redukcji tkanki tłuszczowej;
• izoleucyna – stanowi budulec mięśni.

Czytaj więcej: Najlepsze aminokwasy BCAA na rynku – ranking

Inne przykłady aminokwasów białkowych to:

• tryptofan – odpowiedzialny za sen i samopoczucie;
• metionina – reguluje produkcję hormonu wzrostu;
• treonina – wspiera działanie układu nerwowego;
• kwas glutaminowy – wspiera trawienie, poprawia pamięć oraz zmniejsza zmęczenie;
• alanina – odpowiada za transport glukozy do mózgu;
• fenyloalanina – układ hormonalny zawdzięcza jej prawidłowe działanie.

Aminokwasy białkowe: egzogenne i endogenne

Aminokwasy endogenne to takie, których konieczność dostarczania wraz z pożywieniem jest zdecydowanie niższa, ponieważ ciało jest je wstanie samo syntezować. Zaliczamy do nich:

• alaninę;
• glicynę;
• asparaginę;
• kwas asparaginowy;
• glutaminę;
• kwas glutaminowy;
• prolinę;
• serynę.

Do aminokwasów egzogennych zaliczamy z kolei lizynę, metioninę, leucynę, izoleucynę, walinę, treoninę, fenyloalaninę oraz tryptofan. Do aminokwasów względnie endogennych zaliczamy natomiast tyrozynę, którą ciało tworzy z fenyloalaniny oraz cysteinę powstającą z metioniny. Z kolei aminokwasy względnie egzogenne to arginina oraz histydyna.

Wszystkie są niezmiernie ważne. Niektóre uczestniczą w wielu procesach funkcjonowania układu nerwowego, inne w tworzeniu czerwonych krwinek bądź budowaniu masy mięśniowej. Podstawową rolą aminokwasów jest produkcja hormonów oraz płynów ustrojowych.

Zestaw na siłownię

• przedtreningówka Trec Boogieman 300g
• odżywka białkowa Trec Whey 100 700g
• kompleks witamin i minerałów Trec Multipack 60kaps.
• PLAN TRENINGOWY na 30 dni Gratis
• Shaker Gratis

Aminokwasy – rola w organizmie

• lizyna – wchodzi w skład mięśni oraz kości, wspomaga wchłanianie wapnia oraz wspomaga zdolności koncentracyjne;
• metionina – poprawia działanie wątroby, odtruwając ją, odbudowuje również hepatocyty i nefrocyty;
• fenyloalanina – działa w leczeniu depresji oraz otyłości;
• treonina – występuje w mięśniu sercowym oraz centralnym układzie nerwowym;
• cytrulina – wpływa na produkcję energii przez organizm, najbardziej jest jednak znana z działania rozszerzającego naczynia krwionośne i zwiększania napływu krwi do pracujących mięśni;
• kwas asparaginowy – jest niezbędny w procesie przemiany węglowodanów na energię;
• glutamina – wspomaga regenerację komórek, wykazuje działanie antykataboliczne, jej poziom warunkuje odporność organizmu.

Odpowiednia podaż aminokwasów egzogennych zapewnia sprawność umysłową, ogranicza uczucia zmęczenia oraz wspomaga aktywność fizyczną. Z tego względu wszyscy, a zwłaszcza osoby znajdujące się na dietach roślinnych powinny dobrze bilansować swoje odżywianie.

Sprawdź: Niedobory na diecie wegańskiej – jak się przed nimi uchronić?

Czy aminokwasy są potrzebne?

Niezbędne aminokwasy egzogenne to określenie, które jest używane w odniesieniu do substancji bez których nasz organizm nie będzie wstanie utrzymać homeostazy. Aminokwasy egzogenne są potrzebne i musimy dostarczać je w odpowiednich ilościach wraz z pożywieniem, jeśli chcemy zachować zdrowie.

Najlepsze źródła aminokwasów

Do najlepszych źródeł aminokwasów zaliczamy produkty odzwierzęce takie jak:

• jaja;
• ryby;
• nabiał;
• mięso;
• odżywki serwatkowe.

Wśród roślinnych źródeł białek warto wymienić:

• soję;
• kasze;
• produkty pełnoziarniste;
• rośliny strączkowe;
• orzechy oraz pestki.

W dietach roślinnych istotne jest odpowiednie łączenie ze sobą poszczególnych produktów w celu uzupełnienia aminogramu. Takiej konieczności nie mają osoby spożywające produkty odzwierzęce, ponieważ zawierają one wszystkie niezbędne aminokwasy egzogenne.

Podobne artykuły:

• Aminokwasy endogenne
• Aminokwasy na rzeźbę?
• Aminokwasy EAA – czym są i jak działają aminokwasy egzogenne?
• Aminokwasy na masę?
• BCAA – jak długo można brać aminokwasy?