Arbuz jest owocem składającym się w 92 procentach z wody. Pomimo, iż zawiera on niewielką ilość kalorii, witamin i składników odżywczych, jest on bogaty w przeciwutleniacze opóźniające proces starzenia oraz hamujące wzrost komórek nowotworowych, a także w cytrulinę przyspieszającą regenerację mięśni i wspierającą pracę serca. Jak wpływa arbuz na organizm człowieka? Czy jest on zdrowym produktem?

Spis treści

• Ogólna charakterystyka arbuza
• Zawartość składników odżywczych w arbuzie
• Ile kalorii ma arbuz?
• Arbuz właściwości
• Czy wiesz, że?
• Pestki i łupina arbuza
• Arbuzowe desery
• Arbuz a sporty siłowe

Ogólna charakterystyka arbuza

Arbuz  (Citrullus lanatus) jest rośliną zaliczaną do rodziny dyniowatych. Za główne jego pochodzenie uważa się tereny Afryki południowej. To właśnie tam występuje zarówno w formie dzikiej, jak i handlowej. Roślina ta cechuje się płożącą łodygą, osiągającą nawet 6 metrów długości. Jego kwiaty wizualnie przypominają kwiaty dyni – wyrastają pojedynczo, przeważnie w kolorze jasnozielonym lub żółtym. Jego duże liście posiadają wąsy czepne. Z jednej dojrzałej rośliny powstaje w trakcie kwitnienia nawet 30 kwiatów żeńskich i 400 kwiatów męskich. Owoce arbuza to masywne jagody, posiadające specyficzny słodki, czerwony miąższ. Występują również odmiany zawierające inny kolor miąższu, jak np.  biały, żółty lub pomarańczowy. Im jest on jaśniejszy, maleje w nim zawartość karotenoidów. Wraz z końcem wegetacji Citrullus lanatus zawiązuje nasiona, których kolor różni się w zależności od rodzaju.

Owoc arbuza składa się w 92% z wody. Pomimo, iż posiada on nieznaczne ilości składników mineralnych i witamin, jest bogaty w antyoksydanty, takie jak beta-karoten, likopen, luteina, kryptoksantyna, oraz zeaksantyna, wspierające ochronę organizmu przed rozwojem chorób nowotworowych. Ponadto zawarte w nim składniki aktywne wspomagają pracę układu krążenia oraz wydalają z organizmu szkodliwe związki kumulujące się podczas intensywnych treningów. Arbuz jest cennym źródłem wielu substancji odpowiedzialnych za kontrolę poziomu trójglicerydów we krwi oraz zapewniających prawidłowe ciśnienie tętnicze i zapobiegających wystąpienie chorób serca.

Osoby chorujące na cukrzycę powinny ograniczyć spożywanie arbuza. Pomimo, iż jest on produktem niskokalorycznym, posiada wysoki indeks glikemiczny. wynoszący 75.

Zawartość składników odżywczych w arbuzie

Najważniejszymi składnikami odżywczymi zawartymi w arbuzie są:

• Witamina A i witamina C – pomagają obniżyć ciśnienie tętnicze krwi oraz zmniejszają ryzyko wystąpienia udaru mózgu czy zawału serca. Dodatkowo witamina A wpływa na zwiększenie sieci naczyń krwionośnych, powodując lepsze odżywienie i dotlenienie skóry, natomiast Witamina C zwalcza wolne rodniki i wspomaga pracę innych przeciwutleniaczy.
• Potas –poprzez wpływ na zwiększone wydalanie sodu z organizmu odpowiedzialnego za nadciśnienie tętnicze, pomaga kontrolować ciśnienie krwi oraz hamuje procesy miażdżycowe w naczyniach krwionośnych.
• Magnez –poprzez wpływ na zwiększenie elastyczności naczyń krwionośnych, umożliwia swobodny przepływ krwi. Dodatkowo zapobiega wzrostowi stężenia sodu i spadkowi poziomu potasu w organizmie.
• Likopen – jest głównym przedstawicielem karotenoidów, będących naturalnymi pigmentami i antyoksydantami. To właśnie one odpowiedzialne za czerwoną barwę arbuza. Zapobiega on utlenianiu się cholesterolu oraz w efekcie powoduje obniżenie ciśnienia w żyłach i tętnicach. Wykazuje silne działanie antyaterogenne. Dodatkowo przeciwdziała namnażaniu się wolnych rodników w naczyniach krwionośnych, powodujących ich chemiczne i mechaniczne uszkodzenia. Zmniejsza również ryzyko wystąpienia nowotworów – głównie raka prostaty. W 100 gramach świeżego arbuza znajduje się około 4532 µg likopenu.
• Cytrulina – jest to organiczny związek chemiczny z grupy α-aminokwasów (pochodna ornityny), zlokalizowany w miąższu i skórce arbuza. Po dostarczeniu jej do organizmu, przekształca się w L-argininę, będącą aminokwasem podnoszącym tlenek azotu oraz powodującym rozluźnienie naczyń krwionośnych.

Ile kalorii ma arbuz?

Poniżej widnieje tabela ukazująca zawartość wartości odżywczych występujących w arbuzie:

Opracowano na podstawie: USDA National Nutritient Database for standard Reference

Arbuz właściwości

Regularne spożywanie arbuza może przyczynić się do:

• Hamowania rozwoju komórek nowotworowych;
• Opóźnienia procesu starzenia się, m. in. chroni przed szkodliwym działaniem promieni UV i pomaga podczas leczenia stanów zapalnych skóry;
• Wspierania leczenia chorób nerek i infekcji układu moczowego, dziki swoim moczopędnym właściwością;
• Poprawy funkcjonowania układu pokarmowego;
• Przyspieszenia przemiany materii;
• Zintensyfikowania detoksykację organizmu;
• Nawadnia organizm oraz dostarcza istotnych do prawidłowego funkcjonowania węglowodanów i elektrolitów;
• Zmniejsza intensywność dolegliwości, wywołanych nadmiernym piciem alkoholu;
• Wspiera pracę układu krążenia;
• Poprzez zawartość cytruliny wpływa na zwiększenie popędu seksualnego;
• Usuwa szkodliwe związki powstałe w wyniku aktywności fizycznej;
• Pomaga obniżyć ciśnienie krwi oraz zapobiega zawałowi serca;
• Zmniejsza ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, zawału serca, udaru mózgu i miażdżycy;
• Pomaga w walce z takimi chorobami jak: astma, miażdżyca, reumatyzm, choroby serca czy rak jelita grubego;
• Wzmaga regenerację mięśni;
• Pozwala na bardziej intensywny trening.

Arbuz a sporty siłowe

Dzięki wysokiej zawartości cytruliny, arbuz powoduje rozszerzenie światła naczyń krwionośnych, wywołując tym samym efekt tzw. „pompy mięśniowej”. Powyższe zjawisko przyczynia się na zwiększenie objętości mięśni podczas ćwiczeń. Dodatkowo cytrulina jest aminokwasem, który wraz argininą i ornityną bierze udział w cyklu mocznikowym, w trakcie którego zachodzi neutralizacja toksycznej substancji wpływającej na  zmęczenie mięśni podczas wysiłku – amoniaku. Aminokwas ten posiada również działanie antykataboliczne, przyczyniające się do ochrony tkanki mięśniowej przed jej rozpadem czy niszczeniem, a także wpływa na zmniejszenie zjawiska poterniggowych mikrourazów mięśniowych.

Na podstawie badań opartych na regularnym przyjmowaniu cytruliny wysunięto tezę, iż poprawia ona wytrzymałość siłową. Spożywanie około dwóch szklanek dziennie soku z arbuza zwiększa poziom argininy we krwi nawet o 10 %. Taki zabieg ma wpływ na lepsze ukrwienie i odżywienie tkanki mięśniowej.

Pestki i łupina arbuza

Poza miąższem, wiele prozdrowotnych właściwości posiadają również jego pestki oraz łupina. To właśnie małe ziarenka arbuza posiadają większe stężenie substancji o charakterze leczniczym niż sok i miąższ. Składają się one z około 50% tłuszczu i 30% białka. Na podstawie licznych badań udowodniono, iż pestki arbuza posiadają antywirusowe, przeciwgrzybicze i antybakteryjne działanie, są przydatne w przypadku infekcji i zakażeń układu pokarmowego oraz zmniejszają intensywność biegunek. Ponadto łagodzą objawy chorób skóry oraz działają kojąco w nieżytach układu oddechowego. Inne badania wykazały, iż ekstrakt z pestek arbuza wspomaga leczenie chorób prostaty oraz posiada silne właściwości przeciwzapalne.

W łupinie arbuza, a dokładniej w jej białej części, zawarta jest największa ilość cytruliny. Ponadto jest ona bogatym źródłem błonnika pokarmowego.

Czy wiesz, że?

• W Rosji bardzo popularne jest wino wytworzone właśnie z arbuza.
• Obecnie na całym świecie występuje ponad 1200 odmian arbuzów, hodowane są w ponad 100 krajach. Największymi światowymi dostawcami arbuzów są: Chiny, Brazylia, Iran, Turcja i Egipt.
• Największy arbuz na świecie, wpisany do księgi rekordów Guinessa, wyhodowany został w 1990 roku przez farmera Billa Carsona ze Stanów Zjednoczonych, posiadał wagę 118kg.
• W czasach komunistycznych, polskie władze nie uznawały produktów importowanych zza granicy. Pomimo powyższego faktu, arbuz był na tyle lubiany, iż nie zakazano jego importu. Władze próbowały zmienić jego nazwę na bardziej egzotyczną. Jednak nazwa kawon nie przyjęła się i owoc ten został pod nazwą arbuz.
• W Ameryce Południowej arbuzy są bardzo często marynowane, kandyzowane i piklowane.

Arbuzowe desery

Poniżej zaproponowane zostały przykładowe przepisy z wykorzystaniem arbuza:

1. Arbuzowy pudding

Składniki:

• 0,7kg dojrzałego arbuza bez skóry,
• ¼ szklanki mąki ziemniaczanej,
• ¼ szklanki cukru – może być słodzik,
• 1 łyżka soku pomarańczowego,
• 30g deserowej czekolady pokrojonej w kawałeczki – można zamienić na gorzką,
• 2 łyżki posiekanych pistacji,
• Szczypta cynamonu.

Przygotowanie

Arbuza należy pokroić w kostkę i oczyścić z pestek. Kolejno zmiksować w blenderze tak, aby otrzymać około 2 szklanki soku. Następnym działaniem jest zmieszanie płynu z cukrem i mąką ziemniaczaną do uzyskania jednolitej konsystencji. Taką mieszankę należy podgrzać aż do zagotowania oraz podczas kilkuminutowego mieszania nad ogniem, dodać sok pomarańczowy i cynamon. Ostatnim etapem jest przełożenie puddingu do małych miseczek i posypanie czekoladą i pistacjami.

2. Proteinowy sernik z arbuzem

Składniki (6 porcji):

• 500 g arbuza,
• 500 g sera twarogowego chudego,
• 200 g jogurtu naturalnego,
• 4 łyżki żelatyny spożywczej/agaru,
• 10 łyżek miodu/ksylitolu,
• 1 łyżka cukru waniliowego.

Przygotowanie

Ser twarogowy należy blendować z jogurtem naturalnym, ksylitolem, cukrem waniliowym i pokrojonym w kostkę arbuzem do uzyskania jednolitej konsystencji. Następnie żelatynę zalać kilkoma łyżkami zimnej wody i odczekać kilka minut – aż roztwór napęcznieje. Na końcu wszystko należy wymieszać i odstawić na kilka godzin aż masa stężeje.

Podobne artykuły:

• Ile kalorii ma arbuz?
• Kasza bulgur – wartości odżywcze i właściwości kaszy bulgur
• MSM –charakterystyka, właściwości, zastosowanie i dawkowanie
• Czerwone wino – jak wpływa na formę fizyczną?
• Morwa biała – co daje?