Hashimoto – jakie są objawy, przyczyny, dieta, leczenie?

Choroba Hashimoto to sytuacja, w której układ odpornościowy atakuje własną tarczycę. Ta przypadłość dotyczy coraz większej liczby osób, a objawy często są długo ignorowane lub błędnie oceniane jako lenistwo, a nawet rozczulanie się nad sobą. Sprawdź, jakie są objawy choroby Hashimoto, aby nie popełnić tego błędu. Dowiedz się, jakie badania wykonać, aby potwierdzić lub wykluczyć swoje przypuszczenia.

Czym jest choroba Hashimoto? Hashimoto a niedoczynność tarczycy

Choroba Hashimoto to najczęstszy typ choroby autoimmunologicznej atakującej tarczycę. Tarczyca to gruczoł dokrewny, znajdujący się na szyi, tuż nad obojczykiem. Uwalniane przez nią hormony, tyroksyna (T4), trójjodotyronina (T3) i kalcytonina, odgrywają istotną rolę m.in. w metabolizmie, produkcję ciepła, czy regulacji pracy układu nerwowego.

W przypadku zapalenia tarczycy Hashimoto, znanego również jako przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy, układ odpornościowy wytwarza przeciwciała. Atakują one tarczycę i uszkadzają ją, dlatego z czasem nie jest ona w stanie wytworzyć wystarczającej ilości hormonów. Stan ten nazywa się niedoczynnością tarczycy (choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy).

Choroba Hashimoto – przyczyny

Podstawowa przyczyna opisanego procesu autoimmunologicznego zachodzącego w tarczycy pozostaje nieznana. Zapalenie tarczycy Hashimoto zwykle występuje rodzinnie. Może być związane z innymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak cukrzyca typu 1, reumatoidalne zapalenie stawów lub celiakia.

Czynniki ryzyka choroby Hashimoto obejmują:

• wadliwe geny
• wiek (osoby powyżej 50 roku życia)
• płeć (żeńska)
• palenie papierosów
• nadmiar jodu w organizmie
• zaburzenia równowagi hormonalnej typu zespół policystycznych jajników (PCOS)
• stres
• niektóre leki stosowane w leczeniu zaburzeń psychicznych

Zapalenie tarczycy Hashimoto występuje 5 do 10 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn i najczęściej rozpoczyna się w wieku dorosłym.

Objawy Hashimoto

Typowe objawy i oznaki zapalenia tarczycy Hashimoto obejmują:

• zmęczenie
• obniżenie koncentracji
• obniżenie nastroju i depresja
• nadmierna senność
• przyrost masy ciała
• nietolerancja zimna
• zaparcia
• suche, szorstkie włosy
• obrzęk nóg
• sucha skóra
• skurcze mięśni
• podwyższony poziom cholesterolu
• bóle nieznanego pochodzenia

U pacjentów z łagodną niedoczynnością tarczycy mogą nie występować żadne objawy. Zazwyczaj stają się one bardziej oczywiste w miarę pogarszania się stanu zdrowia, a większość dolegliwości jest związana ze spowolnieniem metabolicznym organizmu.

Sprawdź: 5 skutecznych sposobów, aby ustabilizować metabolizm

W miarę pogłębiania się niedoczynności tarczycy mogą pojawiać się: obrzęk tarczycy, guz w przedniej części szyi, obrzęki wokół oczu, spowolnienie akcji serca, spadek temperatury ciała i niewydolność serca. W najgłębszej postaci ciężka niedoczynność tarczycy może prowadzić do śpiączki zagrażającej życiu.

Choroba Hashimoto – diagnostyka

Aby zdiagnozować chorobę Hashimoto, lekarz powinien ocenić objawy i dolegliwości, porównując je do objawów powszechnie występujących w niedoczynności tarczycy. Powinien również dokładnie zbadać szyję pacjenta w celu wykrycia powiększenia tarczycy. Ważnym etapem stawiania diagnozy jest również przeprowadzenie szczegółowego wywiadu z członkami rodziny. W dalszej kolejności lekarz zleca wykonanie kilku rodzajów badania krwi, niezbędnych do zdiagnozowania zapalenia tarczycy Hashimoto.

Jakie badania na Hashimoto warto wykonać?

Badanie w kierunku diagnozy Hashimoto obejmuje:

1. badanie TSH w surowicy (hormon tyreotropowy)
2. oznaczenie hormonów T4 (tyroksyna wolna) oraz T3 (trójjodotyronina)
3. przeciwciała anty-TPO i anty-TG
4. USG tarczycy

Aby pogłębić diagnozę, można wykonać też biopsję aspiracyjną cienkoigłową. Jednak przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy można z reguły zdiagnozować na podstawie wyników podwyższonego poziomu przeciwciał anty-TPO lub anty-TG.

Choroba Hashimoto – leczenie

Jak do tej pory na Hashimoto nie wynaleziono lekarstwa. Zwykle leczenie Hashimoto polega na podaniu w pierwszej kolejności leków przeciwzapalnych, w następnej hormonu tarczycowego – lewotyroksyny. Lek należy przyjmować bezterminowo, łagodząc objawy niedoczynności tarczycy.

Bez stosowania leków, tarczyca prawdopodobnie nie będzie w stanie utrzymać odpowiedniego poziomu hormonów, co może prowadzić do nasilenia objawów niedoczynności tarczycy. Warto pamiętać, że po każdorocznym badaniu stężenia TSH może być konieczne dostosowanie dawki lewotyroksyny.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Niestety, obecnie nie ma możliwości całkowitego wyleczenia Hashimoto. Ta przewlekła choroba towarzyszy choremu przez całe jego życie.

Możliwe jest natomiast zarządzanie i kontrolowanie objawów. Leczenie choroby Hashimoto opiera się na przyjmowaniu hormonów tarczycy. To pozwala utrzymać odpowiedni ich poziom w organizmie. Regularna kontrola poziomu hormonów tarczycy i dostosowywanie dawki leków pod nadzorem lekarza pomaga wielu osobom z Hashimoto w prowadzeniu zdrowego i aktywnego życia.

Ponadto zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna i kontrola stresu mogą również pomóc w łagodzeniu objawów Hashimoto i poprawieniu ogólnego samopoczucia. Ważne jest również, aby współpracować z lekarzem i przestrzegać zaleceń leczenia, aby osiągnąć jak najlepsze rezultaty.

Dieta w Hashimoto – co jeść?

Chociaż nie ma czegoś takiego jak „dieta na niedoczynność tarczycy”, rozsądne odżywianie może pomóc Ci poczuć się lepiej pomimo tej choroby [1]. Zwróć uwagę na produkty spożywcze, które warto jeść oraz te, które należy ograniczyć lub wręcz unikać podczas leczenia niedoczynności tarczycy.

Co warto jeść w chorobie Hashimoto?

W chorobie Hashimoto warto spożywać:

• produkty bogate w wysokiej wartości białko, takie jak chude mięso, jaja i produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu
• dobrej jakości węglowodany o niskim indeksie glikemicznym
• błonnik pokarmowy, który zapobiega zaparciom i stabilizuje poziom cukru we krwi (kasze, pełnoziarniste produkty zbożowe)
• produkty zawierające zdrowe tłuszcze, takie jak awokado i oliwa z oliwek

Sprawdź: Najbogatsze źródła białka, czyli co jeść?

Dieta bezglutenowa w chorobie Hashimoto?

Gluten nie ma bezpośredniego wpływu na tarczycę ani na produkcję hormonów tarczycy. W przypadku choroby Hashimoto nie ma więc medycznej konieczności przechodzenia na dietę bezglutenową, o ile nie występuje równocześnie celiakia, alergia na gluten lub jego nietolerancja. Dieta bezglutenowa może być uciążliwa i ograniczać wybór spożywanych produktów, więc wprowadzanie jej bez konkretnego medycznego powodu oznacza wprowadzanie zbędnych restrykcji pokarmowych.

Czego nie jeść (lub nie pić) z Hashimoto?

Do produktów posądzanych o wywoływanie lub nasilanie objawów Hashimoto zalicza się między innymi:

• cukier
• alkohol
• sztuczne barwniki
• fast foody
• żywność wysoko przetworzoną
• rafinowane zboża
• nasiona roślin strączkowych
• proso
• maniok
• soję [2]

Wyeliminowanie takiej żywności może pomóc w ogólnej poprawie zdrowia.

Lekarz może również zalecić unikanie niektórych warzyw, w tym bakłażanów, papryki, ziemniaków i pomidorów. Warzywa te należą do psiankowatych i uważa się, że przyczyniają się do stanów zapalnych.

Warto wprowadzić ograniczenie jedzenia produktów zawierających goitrogeny, związki, które mogą hamować wychwyt jodu przez tarczycę (wiążą się w organizmie z cząsteczkami jodu, utrudniając mu produkcję hormonu). Goitrogeny znajdują się w warzywach krzyżowych, takich jak brokuły, kalafior, brukselka i jarmuż.

Zobacz koniecznie: Dieta a hormony – jak dieta wpływa na układ hormonalny?

Czy można trenować przy Hashimoto?

Osoby z chorobą Hashimoto mogą trenować, ale powinny to robić z uwagą i dostosować aktywność fizyczną do swoich możliwości i samopoczucia. Regularna aktywność fizyczna może przynieść wiele korzyści, takich jak poprawa ogólnego zdrowia, wzrost energii i poprawa nastroju. Warto pamiętać, że jednym z objawów choroby jest przyrost masy ciała, dlatego kontrolowana aktywność fizyczna jest jak najbardziej wskazana [3]. Nie jest jednak wskazany intensywny wysiłek, ponieważ może on powodować zaostrzenie stanu zapalnego w organizmie.

Hashimoto a suplementacja

Suplementacja w przypadku choroby Hashimoto powinna być dokładnie omówiona z lekarzem lub specjalistą od żywienia. Jest to ważne, ponieważ może wpływać na przebieg choroby Hashimoto i kontrolowanie jej objawów.

Sprawdź: Dieta przeciwzapalna – jak wygląda, dla kogo, przeciwwskazania

Jakie suplementy warto stosować przy Hashimoto?

Zmagając się z chorobą Hashimoto, warto przyjmować suplementy, które zawierają składniki odżywcze potrzebne w produkcji hormonów tarczycy [4]:

• witaminy z grupy B (ich niedobór jest częsty u osób cierpiących na chorobę Hashimoto)
• witamina D (odgrywa rolę w zapobieganiu i leczeniu chorób autoimmunologicznych) [5]
• żelazo (niedobór źle wpływa na metabolizm tarczycy)
• cynk (niedobór zwiększa ilość przeciwciał przeciwtarczycowych a-TPO i a-TG oraz negatywnie wpływa na produkcję hormonów)
• selen (pomaga normalizować pracę tarczycy, zmniejsza poziom autoprzeciwciał anty-TPO)
• kwasy omega 3 (działają antyzapalnie)

Zobacz: Hashimoto a suplementacja – suplementy diety przy niedoczynności tarczycy

Które suplementy nie są wskazane przy Hashimoto?

Niedoczynność tarczycy wymaga unikania suplementów zawierających:

• algi, wodorosty, glony
• jod (dodatkowa suplementacja nie jest wskazana, aby nie przekraczać dziennego zapotrzebowania: 150µg)

Należy zachować 4-godzinną przerwę pomiędzy lekami na tarczycę a suplementami zawierającymi:

• wapń
• pikolinian chromu
• żelazo
• leki na wrzody
• duże dawki flawonoidów

Należy pamiętać, że suplementy nie podlegają takim regulacjom jak leki i nie muszą być testowane klinicznie.

Bibliografia:

1. Yana Danailova et al: Nutritional Management of Thyroiditis of Hashimoto. Int J Mol Sci. 2022 May; 23(9): 5144.
   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9101513/
2. Paulina Ihnatowicz i wsp: The importance of nutritional factors and dietary management of Hashimoto’s thyroiditis. Annals of Agricultural and Environmental Medicine 2020, Vol 27, No 2, 184–193
   https://bibliotekanauki.pl/articles/2085726.pdf
3. Rosaria Maddalena Ruggeri et al: Influence of Dietary Habits on Oxidative Stress Markers in Hashimoto’s Thyroiditis. Immunology, Autoimmunity, and Graves’ Ophthalmopathy, 12 Jan 2021, Vol. 31, No. 1.
   https://www.liebertpub.com/doi/abs/10.1089/thy.2020.0299
4. Michael I. Liontiris, Elias E. Mazokopakis: A concise review of Hashimoto thyroiditis (HT) and the importance of iodine, selenium, vitamin D and gluten on the autoimmunity and dietary management of HT patients. Points that need more investigation. Hell J Nucl Med 2017; 20(1): 51-56.
   https://shayahealth.com/resources/Hashimotos%20gluten%20review%20article.pdf
5. Rui Zhao et al: Immunomodulatory Function of Vitamin D and Its Role in Autoimmune Thyroid Disease. Front. Immunol., 19 February 2021
   https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fimmu.2021.574967/full

Podobne artykuły:

• Hashimoto a suplementacja — suplementy diety w niedoczynności tarczycy
• Dieta bezglutenowa – jakie są objawy uczulenia na gluten?
• Co to jest prolaktyna?
• Senność po jedzeniu – jakie są przyczyny?
• Biotyna na wypadanie włosów – czy faktycznie działa?