Fitoestrogeny w diecie – w czym znajdują się fitohormony?

Z roku na rok coraz więcej uwagi poświęca się badaniom nad fitoestrogenami i ich wpływem na organizm ludzki. Niektóre badania sugerują, że spożywanie produktów bogatych w fitoestrogeny może przynieść korzyści zdrowotne, takie jak zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i łagodzenie objawów menopauzy. Jednakże istnieją również obawy, że dostarczanie fitoestrogenów w zbyt dużych ilościach może prowadzić do niekorzystnych skutków zdrowotnych. Czy obecność fitoestrogenów w diecie jest wskazana? Poznaj źródła fitoestrogenów i ich działanie.

Czym są fitoestrogeny?

Fitoestrogeny to związki, które w roślinach odpowiadają za wzrost, dojrzewanie i kwitnienie. Ze względu na swoje właściwości (wykazują podobne działanie do hormonów żeńskich) bywają składnikiem preparatów medycznych i kosmetycznych. Do fitoestrogenów należą:

• izoflawony (najlepiej przebadane związki tej grupy) obecne w roślinach strączkowych, głównie w soi i soczewicy,
• lignany – znajdują się w żywności, takiej jak siemię lniane, pszenica, warzywa, truskawki,
• kumestany dostępne w czerwonej koniczynie, buraku, nasionach słonecznika i kiełkach fasoli,
• stilbeny reprezentowane głównie przez resweratrol, a występujące w orzechach ziemnych, czerwonym winie, malinach, owocach morwy białej.

Fitoestrogeny – charakterystyka i działanie

Fitoestrogeny to związki pochodzenia roślinnego, które naśladują działanie estrogenu w organizmie. Mają duże znaczenie biologiczne, co oznacza, że zakres ich działania ma wpływ na nasze zdrowie, głównie układ rozrodczy [1]. Wiążąc się z receptorami estrogenowymi (dotyczy to obu typów receptorów estrogenowych – α i β), fitoestrogeny mogą stymulować lub hamować niektóre enzymy i hormony, wpływając na przykład na układ nerwowy [2]. Uważa się, że dzięki temu zapobiegają, a nawet pomagają leczyć stany związane z niedoborem lub brakiem estrogenu.

• U kobiet dostarczanie fitoestrogenów może być dobrym sposobem na łagodzenie objawów takich jak uderzenia gorąca, zmęczenie, zaburzenia snu, wahania nastroju, które pojawiają się w okresie menopauzy.
• Badania wykazują, że oprócz pozytywnego wpływu na układ hormonalny, fitoestrogeny w diecie mogą być wsparciem w leczeniu osteoporozy, a także mogą obniżać ciśnienie krwi i regulować poziom cholesterolu.
• Okazuje się, że fitoestrogeny naturalnie zawarte w żywności mogą być elementem profilaktyki chorób takich jak rak sutka i mogą pozytywnie wpływać na profilaktykę raka prostaty [3].

Receptory estrogenowe organizmu traktują fitoestrogeny jak naturalne hormony, ponieważ ich struktura chemiczna jest zbliżona do struktury naturalnego estrogenu. Mimo tego działanie fitoestrogenów jest słabsze od działania prawdziwych hormonów. Co ważne, receptory estrogenowe organizmu wychwytują fitoestrogeny jedynie w sytuacji, gdy organizm wytwarza zbyt małą ilość naturalnych hormonów.

Zobacz: Estrogen – co to jest, normy, badanie

Fitoestrogeny – źródła. Gdzie jest ich najwięcej?

Ze względu na rosnącą popularność diet opartych na roślinach, coraz więcej osób zwraca uwagę na zawartość fitoestrogenów w żywności.

Ich działanie jest wykorzystywane głównie w celu zmniejszania dolegliwości u kobiet w okresie menopauzy. Wiele źródeł fitoestrogenów stanowią znane Ci i na co dzień używane produkty żywnościowe.

Fitoestrogeny w pożywieniu – w czym są fitohormony?

Najwięcej fitoestrogenów można znaleźć w nasionach roślin strączkowych, szczególnie soi i produktach z jej użyciem (mące sojowej, tofu, tempeh). Oprócz tego fitoestrogeny występują w dużych ilościach w:

• warzywach takich jak brokuły, szpinak, fasola, kiełki, kapusta, szpinak, soja, zboża, chmiel, czosnek, cebula,
• owocach typu jabłka, marchew, granat, winogrona, truskawki, rabarbar, żurawina,
• nasionach i ziarnach takich jak nasiona sezamu, nasiona lnu (oraz olej lniany), nasiona słonecznika, które dodatkowo zawierają zdrowe tłuszcze,
• kiełkach lucerny, fasoli mung,
• orzechach takich jak orzechy nerkowca, migdały, orzeszki ziemne i pistacje,
• zbożach typu pszenica, jęczmień,
• napojach takich jak kawa, herbata, czerwone wino i piwo.

Sprawdź: Białko sojowe w diecie i suplementacji

Fitoestrogeny – czy są bezpieczne?

Fitoestrogeny to związki o cennych właściwościach biologicznych oraz farmakologicznych. Są coraz częściej stosowane jako zamiennik hormonalnej terapii zastępczej w okresie menopauzy. Spożywanie fitoestrogenów pod różnymi postaciami, jako część zwykłej diety, jest uważane za bezpieczne i korzystne. Niektóre badania dotyczące zachorowalności na raka w różnych krajach sugerują, że fitoestrogeny mogą pomóc w ochronie przed niektórymi nowotworami, głównie piersi, macicy i prostaty.

Fitoestrogeny mogą być dużą pomocą dla kobiet w okresie okołomenopauzalnym, szczególnie gdy są przeciwwskazania do podawania estrogenu [4]. Działanie tych związków organicznych w organizmie kobiety jest wielokrotnie niższe niż działanie naturalnych estrogenów, co ogranicza możliwość występowania skutków ubocznych (fitoestrogeny nie łączą się z receptorami tak mocno, jak naturalny estrogen).

Stosowanie fitoestrogenów może się wiązać z pojawianiem się pewnych skutków ubocznych, takich jak zwiększenie ryzyka otyłości. Część badań przeprowadzonych na zwierzętach sugeruje, że jedzenie dużych ilości roślin bogatych w fitoestrogeny, może powodować problemy z reprodukcją.

Czytaj więcej: Białko sojowe – czy warto?

Jednak potrzebne są dalsze badania, aby to potwierdzić i przede wszystkim w pełni zrozumieć, jak działają fitoestrogeny. Dlatego, zanim zdecydujesz się brać suplementy diety z fitoestrogenami, przedyskutuj to z lekarzem. Pomoże to w uzyskaniu dobrych rezultatów i zminimalizuje ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych.

Bibliografia:

1. https://ptfarm.pl/wydawnictwa/czasopisma/farmacja-polska/103/-/16125
2. Desmawati Desmawati and Delmi Sulastri: Phytoestrogens and Their Health Effect. Open Access Maced J Med Sci. 2019 Feb 15; 7(3): 495–499.
   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6390141/
3. M. Saljoughian: Focus on Phytoestrogens. US Pharm. 2007;32(12):HS-27-HS-32.
   https://www.uspharmacist.com/article/focus-on-phytoestrogens
4. I.J. Rowe and R.J. Baber: The effects of phytoestrogens on postmenopausal health. Climacteric, Volume 24, 2021
   https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13697137.2020.1863356

Podobne artykuły:

• Estrogen – co to jest, normy, badanie
• Dieta na libido – naturalne afrodyzjaki na potencję
• Wysoki testosteron u kobiet – przyczyny i sposoby na jego obniżenie
• Siemię lniane na trening i siłownię
• Pieprz metystynowy – kava kava